De vering is het meest technische onderdeel van een mountainbike. Daar komen veel technieken samen, die continu en optimaal samen moeten werken voor een prettige rijervaring. Dus net als het onderhoud voor aandrijving, remmen en lagers is onderhoud van vering ontzettend belangrijk. Een specialistisch karwei. In het hoofdkantoor van Cannondale krijgen we een inkijkje in onderhoudsbeurt van een iconische voorvork: de Lefty Ocho.
Onderhoudsbeurt voor een prof door een prof
In de werkplaats van Cannondale hangt de Scalpel HT Hi Mod 1 , maar dan die van wielerprof Julius van de Berg klaar voor de eerste grote onderhoudsbeurt. De renner van EF Education-EasyPost traint in de winter op de hardtail mountainbike voorzien van de eerste versie Lefty Ocho. Cannondale mechanieker Tim van der Zanden is één van de weinige Nederlandse specialisten die alle ins en outs van de grote onderhoudsbeurt voor de Lefty kent en de specialistische tools voorhanden heeft.
De eerste versie Lefty Ocho verschilt niet zoveel van de versies daarna. Het grootste verschil is een omgekeerde lockout, waarbij je met spanning op de hendel lockt in plaats van unlockt (reverse lockout). Zo blijft je vork altijd veren als de kabel of hendel afbreekt. Ook gebruikt Cannondale in latere versies van de vork vet in plaats van olie als smeermiddel voor het mechanisme. Tijdens de grote onderhoudsbeurt past Tim dit meteen aan, zodat de vork van Julius weer voldoet aan de nieuwste standaard.
Tijdig onderhoud voorkomt problemen
In dempers en geveerde vorken zitten allerlei soorten onderdelen. Rubbers, buisjes, boutjes, plaatjes, plasticjes, die allemaal bewegen waardoor slijtage ontstaat. Daarnaast komt op een vork veel kracht vrij, die vaak zijn uitweg vindt in de vorm van warmte. Cannondale adviseert om na 100 rij-uren een kleine onderhoudsbeurt te doen. Die kan een Cannondale dealer zelf verzorgen. Na 200 rij-uren is het tijd voor de grote onderhoudsbeurt, waarbij de vork inclusief de demper volledig uit elkaar wordt gehaald. Voor de grote beurt gaat je vork of vering naar het Cannondale-service centre in Almelo, waar specialisten als Tim hem helemaal nalopen, schoonmaken en reviseren.
Bij het demonteren van Julius’ Lefty is ook meteen duidelijk waarom tijdig onderhoud nodig is en is te zien dat deze de 200 uur al lang is gepasseerd. De onderbuis en buitenbuis zijn voorzien van smeermiddel en gevoelig voor stof en vocht. Als dat mechanisme te droog wordt, gaat veren steeds minder soepel en kan zelfs de onderbuis beschadigen waardoor de olie ontsnapt. Mede daarom kiest Cannondale nu voor vet in plaats van olie in de vering, want vet lekt niet snel weg. Tim voegt daaraan toe: “zoals het met veel onderhoud: je merkt het pas echt als het al veel te laat is.”
Wat maakt de Lefty bijzonder?
Los van de techniek springt de Lefty natuurlijk in het oog. Cannondale kiest voor de opvallende en gepatenteerde vork vanwege het gewicht, maar ook de stijfheid. In vorken met twee poten zit namelijk meer speling, die maar deels kan worden opgevangen door de brug tussen de twee onderste poten, verklaart Tim. Verder is bij tweepotige vorken de ene kant gebruikt voor de luchtkamer en de andere kant voor de demper. Door die in één buis te stoppen werken beide mechanismen nog beter samen. Als ik vraag naar de speling op de wielas van een Lefty – die maar aan één kant vastzit aan de vork – vertelt Tim dat daar inderdaad iets meer speling kan ontstaan op de verbinding met het wiel, maar dat het niet opweegt tegen de voordelen die de éénpotige vork biedt. Daarnaast heeft de naaf oversized lagers om de speling te verminderen en maakt de roterende massa van het wiel de verbinding en het stuurgedrag stabiel.
Verschil tussen groot en klein onderhoud
Cannondale dealers kunnen zelf het klein onderhoud aan de vorken doen. Daarbij wordt de demper alleen uit de vork gehaald en geïnspecteerd, maar niet open gemaakt . De dealer kan de vork schoonmaken, de naaldlagers smeren en rubbers van de luchtafdichtingen vervangen. Bij groot onderhoud wordt ook de demper, glijplaten en lagers onder handen genomen. Daar komen meer technische skills bij kijken, zoals het losdraaien van de lockout in de demper en verversing van de demperolie. Hiervoor moet de vork dan ook naar Cannondale worden opgestuurd.
De veereigenschappen van de Lefty worden door twee elementen bepaald. De luchtdruk in de luchtkamer bepaalt hoe hard de voorvork inveert. De olie in de demper speelt daar ook een rol in, maar zorgt voornamelijk voor de juiste rebound van voorvork – de snelheid van het uitveren. De rebound komt door de snelheid waarmee olie door openingen in het mechanisme worden gedrukt of gezogen. Door de gaten kleiner de maken, kan er minder olie doorheen en wordt de rebound langzamer. Ook de lockout is hierin verwerkt. Zet je de lockout aan, dan wordt het olie reservoir helemaal afgesloten. Met een aangepast ringetje kan Tim hier dus een reverse lockout van maken, in lijn met de nieuwste standaard.
De vork weer in elkaar zetten
In onderstaande fotoreportage ga ik in op de details van het onderhoud. Nadat de demper weer verse olie heeft en ontlucht is, gaat Tim verder met de onder- en bovenbuis van de Lefty. Tussen de bovenste buitenbuis van carbon en de binnenste onderbuis zitten drie strips met naaldlagers. Die vallen in inkepingen, waardoor de buizen niet kunnen draaien. Roterende speling zou natuurlijk fataal zijn voor het stuurgedrag. Tussen de buizen en de naaldlagers komen aan beide zijden metalen strips van verschillende dikte, waardoor de vork maar op één manier past en geen speling heeft. Aan de strips en lagers van Julius z’n Lefty is te zien dat ze eigenlijk te droog zijn geworden door te laat onderhoud of te weinig gebruik. Gelukkig is geen beschadiging aan de buizen ontstaan.
Als de lagers zijn vervangen, checkt Tim of de buizen en lagers de juiste preload hebben. De lagers moeten zonder compressie van demper of luchtkamer precies voldoende weerstand bieden. Met de dikte van de metalen strips kan Tim de preload aanpassen, maar de vakman had in één keer de juiste preload te pakken dus puzzelen bleek niet nodig. Na de lagers vervangt Tim alle rubbers en sluitingen, die ook bij 100 uur vervangen moeten worden. Hij smeer een dikke laag vet op alle lagers en perst de buizen weer in elkaar. Nu kan de demper terug worden geplaatst en de vork weer op spanning worden gebracht. Eerst op 50 psi om te controleren of alles werkt, daarna op de druk die Julius in zijn Lefty had zitten. Tot slot gaat de vork terug in de mountainbike en kan Tim de kabel van de lockout weer aansluiten. Na zo’n twee uur is de vork weer super soepel en klaar voor gebruik.
Een kleine en grote onderhoudsbeurt voor vering bij het Cannondale service center is respectievelijk € 100,- en € 200,-. Meer info over onderhoud van de Lefty vind je bij Cannondale.
Fotoreportage
Het onderhoud in detail vind je hier in de vorm van een fotoreportage bij Cannondale.
“Julius, je kunt weer mountainbiken!”
