Onze zomers zijn steeds droger en onze regen komt steeds vaker in één keer. Die weer excessen zie natuurlijk ook terug op de Nederlandse mountainbikeroutes. Roy Slangen begeleidt bij stichting MTB Zuid Veluwe onderhoudswerkzaamheden voor de route van Ede en vertelt waar je op kunt letten als je goed wilt omgaan met de routes in Nederland.
Basisregels worden goed nageleefd
Ons bos en dus ook onze mountainbikeroutes worden in vergelijking met andere landen intensief gebruikt. Sociaal gedrag naar andere natuurliefhebbers en je troep opruimen doen veel mountainbikers goed op de routes van onder andere Ede, Lunteren, Otterlo, Schaarsbergen en Arnhem. Roy Slangen, routecoördinator: “Het valt me op dat mountainbikers over het algemeen heel opruimerig zijn. We vinden eigenlijk nergens plastic troep.” Ook roemt hij het sociale gedrag van mountainbikers op zijn route: “Dat krijg ik vaak terug op overlegmomenten. Mountainbikers communiceren over het algemeen gewoon vriendelijk. Even bellen, goede morgen zeggen en dat soort dingen. Die reputatie is belangrijk voor ons als gebruikersgroep.” Mooi om te horen dat veel mountainbikers de basisregels op orde hebben!
Trail respects bij weersextremen
Inhakend op de extreme weersomstandigheden die invloed hebben op de routes, vertelt Roy: “Er zijn eigenlijk twee momenten waarop we geen onderhoud kunnen doen. Dat is wanneer de routes te droog is of juist te nat zijn. We vragen dan ook vaak om trail respect, zoals we dat noemen. Mijd dan (delen van) de routes, want in de herstelwerkzaamheden van die beschadigingen gaat – met name in de natte periode – heel veel werk zitten. In de droge periode geldt dat we de routes qua onderhoud zoveel mogelijk met rust laten. Je kunt namelijk geen onderhoud doen, want het stuift alleen maar. De ervaring leert ook dat zo’n droge route grotendeels na een paar regenbuitjes wonderbaarlijk herstelt.”
De leeftijd van de route speelt ook een belangrijke rol in de mate van onderhoud. Oudere routes beschadigen vaak minder snel omdat ze ‘hard zijn’, zoals Slangen dat noemt. “Dat merken we nu bijvoorbeeld bij de route van Ede. Goed onderhoud speelt zeker een belangrijke rol. We hebben in het begin best vaak bochten moeten verleggen of verstevigen. En nu zie je dat dit soort werk zich uitbetaald, want zo’n bocht blijft gewoon langer stevig liggen.”
Dat je op de ene route niet kunt rijden, wil niet zeggen dat je ergens anders niet terecht kunt. Slangen: “Je hebt in Nederland best veel routes die minder gevoelig zijn voor droogte en die bijvoorbeeld ’s winters als het nat is veranderen in grote modderpoelen.” Hij adviseert om in dat soort gevallen te kijken welke routes goed liggen. “Wij hebben een ondergrond die gevoelig is voor droogte, maar je zou met droogte waarschijnlijk wel prima kunnen fietsen in andere delen van Nederland.” Dat vraagt wel wat eigen research: “Het is niet zo dat we in Nederland een kaartje hebben waarop je kunt zien hoe de ondergrond erbij ligt. Zo ver zijn we nog niet, maar daar wordt wel aan gewerkt.”
Storm is natuurlijk een ander exces in het weer, met bijvoorbeeld omgevallen bomen over de routes als gevolg. Dat kan vervelend en zelf gevaarlijk zijn. “Wij hebben duidelijke afspraken met de gemeente. We zagen geen bomen weg. Simpelweg omdat we niet bevoegd zijn. Wel maken we gebruik van een digitaal systeem waarin we omgevallen bomen fotograferen en vastleggen met gps voor de boswachterij. We zijn weliswaar afhankelijk van andere partijen, maar als gevaarlijke situaties ontstaan zitten we er qua communicatie en opvolging kort op. Verder proberen we de natuur ook gewoon een beetje de natuur te laten. Het blijft wel mountainbiken.”
Waardeer de vrijwilliger
Onderhoud bestaat vooral uit handenarbeid van het vrijwilligersteam. De gele bosmieren zoals ze bij MTB Zuid Veluwe worden genoemd. Roy Slangen: “Je moet je voorstellen: in het onderhoudsseizoen wordt er iedere zaterdag gewerkt met soms wel een man of twintig. Afhankelijk van het broedseizoen, loopt het onderhoudsseizoen van eind september tot maart. Dan ben je iedere zaterdagmorgen bezig met een stukje van 500 meter dat je goed kunt aanpakken.” Gelukkig zijn er voldoende vrijwilligers voor het onderhoud, maar Slangen zegt: “Meer vrijwilligers zijn zeker welkom, want dan krijg je meer en beter werk gedaan.” Met name water dat op de paden blijft staan, zorgt voor flinke schade aan de routes. “Watermanagement is vooral heel belangrijk. Dus veel vrijwilligerswerk gaat zitten in watergaten vrijhouden en de paden op afschot houden, zodat het water goed kan weglopen.”
Praktisch alle mountainbikeroutes in Nederland worden onderhouden door vrijwilligersgroepen. Bij MTB Zuid Veluwe bestaat de groep uit een bestuur en een handvol coördinatoren, zo’n twintig heel betrokken vrijwilligers en daar omheen een schil van zo’n 40 tot 50 man die regelmatig de handen uit de mouwen steken op de routes. “De gemeente heeft de aanleg van de route gefinancierd, op voorwaarde dat we daarna zelfstandig het onderhoud voorzien.” Dat doen ze met vrijwilligers, waarbij donateurs en sponsors hen via de website steunen met geld voor bijvoorbeeld scheppen, harken en kruiwagens. Dat maakt rijden over het routenetwerk van de Zuid Veluwe zonder vignet mogelijk.
Op landelijk niveau vindt éénmaal per jaar een summit plaats, waarbij alle verenigingen en onderhoudsploegen bij elkaar komen voor uitwisseling van kennis en ervaring. Slangen daarover: “Dan zijn er vaak wat sprekers met verschillende expertises die vertellen over routeonderhoud, maar ook over hoe je vrijwilligers enthousiast krijgt.” Naast de summit geldt: “Als je in mountainbikeland wat wilt weten, kun je het gewoon vragen aan andere onderhoudsgroepen. Er zijn geen geheimen.”
Wil je ook een steentje bijdragen aan routeonderhoud als vrijwilliger of doneren bij jou in de buurt? De sfeer is vaak ongedwongen en de meeste verenigingen en onderhoudsteams hebben een website waar je terecht kunt. Op de site van MTB Zuid Veluwe kun je bijvoorbeeld aanmelden, doneren of (zakelijke) sponsor worden.
Fotografie: MTB Zuid Veluwe / Thijs van Amersfoort
